Thập nhị sứ quân

Ca dao Việt Nam có câu: “Một cây làm chẳng lên non, ba cây chụm lại thành hòn núi cao.” Câu này giải thích một khái niệm của người Tây phương đương thời, gọi là “synergy.” Synergy có nghĩa là thành quả của một ê-kíp (hay nhóm hay đội) lớn hơn tổng thành quả của từng cá nhân thành viên. Nói theo giọng của câu ca dao trên, tổng thành quả riêng biệt của “ba cái cây” không bằng “hòn núi cao” nhưng nếu “ba cái cây” đó làm việc chung trong một ê-kíp thì thành quả sẽ bằng “hòn núi cao.” Nói một cách khác, câu ca dao ấy quảng bá cho tinh thần đồng đội, tinh thần đoàn kết trong công việc, hay tinh thần hiệp một.

Chắc hẵn các dân tộc khác cũng có câu tương tự. Người Do-thái có thành ngữ: “…như một người”; tỉ dụ như “ra trận như một người”. Tỉ dụ này diễn tả tinh thần hiệp một trong ý chí và hành động như một đoàn quân đông đảo tiến lên trong chiến trận nhưng thống nhất như một khối─"như một người." Ai đã từng xem phim chiến tranh có lính La-mã? Hình sau đây minh hoạ một đội hình của lính La-mã, mà có người gọi là “xe tăng người”, diễn đạt khái niệm “như một người” của tinh thần chiến đấu của họ.

Chắc quý độc giả cũng biết thực tế về tinh thần “như một người” của người Việt không hay bằng âm thanh của câu ca dao trên. Hậu quả của sự thiếu đoàn kết trong công việc là một trong những nguyên nhân chính khiến đất nước lụn bại. Có người như Tiến Sỹ Lê Thẩm Dương cho rằng hiệu năng làm việc chung của người Việt không cao vì do lỗi về quản lý của nhưng theo tôi nguyên nhân cốt lõi của vấn đề là cái ngã của người Việt quá to. Một người có cái ngã quá lớn hay chỉ trích hoặc đạp đổ thành quả của người khác đạt được vì cho rằng mình hơn người khác. Ngã to là kiêu ngạo; kiêu ngạo là tội lỗi trong mắt của Đức Chúa Trời. Vì ngã quá lớn nên ai cũng muốn làm “quan” thay vì làm "quân" và theo Thánh Kinh: “Bởi tội lỗi của một xứ, nó có nhiều ông quan…” (Châm Ngôn 28.2). Đó là tình trạng thập nhị sứ quân của Việt Nam trong mọi thời cho tới khi Đức Chúa Trời đánh ngã nó xuống nếu Ngài vui lòng.

Lê Anh Huy